فرهنگی و نرم

*پرویز کرمی
فناوری‌های «نرم» و «هویت‌ساز» و صنایع خلاق، آن‌چنان که از نام و هیبتشان پیداست، هم با متخصصان ارتباط مستقیم دارند، هم با آحاد مردم و هم با فرهنگ و تمدن. بنابراین عرصه‌ای سوق‌الجیشی و حساس را در بر گرفته‌اند و اثرشان نافذ و کارآمد است.
در چنین شرایطی، در حوزه فناوری‌های نرم و صنایع خلاق، «جهد» و «توکل» آن‌چنان دیدنی و قابل‌لمس است که هیچ‌کس توان پوشاندن حقیقت اش را ندارد. به طوری که کار اصلی هژمونی قدرت‌ها بر ملت‌ها را همین فناوری و محصولات حاصل از آن بر عهده دارند.
پس بایسته است که از کارکشتگان و کاربلدان این عرصه و سیاست‌گذاران علمی و فرهنگی و هنری، به سرعت از لایه‌های ظاهری محصولات هنری، عبور کنند و به محتوای اثرگذار و زیر و زبر ساز آثار آنها توجه و تفقد کنند. چراکه پیچیدگی‌های محتوایی و بازار داغ و مخاطبان پرشمار صنایع خلاق، همتی بلند می‌خواهد و پاهایی خستگی‌ناپذیر.
جای تاکید و تکرار دارد که به اهمیت صنایع خلاق و نفوذ و فراگیری آن در بطن زندگی مردم اشاره‌ای جدی بکنیم. یکی از نمودهای این صنایع؛ آثار و هنرهای دستی است که به صنایع‌دستی هم معروف است. فلسفه، علم، رنگ، سنت، عقیده و دل‌مشغولی های مردمان ایران‌زمین در مجموعه این آثار و محصولات نمایان است که بهترینشان هم در فرش‌هایی است که جای افتخار بسیار برایمان دارد.
نسل‌های گذشته، با همه زیباهایی و شکوه فرش آشنا بود و با آن بزرگ شد و نضج یافت. اما آن بزرگی و سترگی، تن به فراموشی سپرده است. آن همه نگاه فرهنگی و هنری و تصویری، از دایره سبک زندگی ما پا بیرون گذاشته و جایش را مبلمان های ناآشنا و کج و معوج اشغال کرده است.
زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری در شرایط حاضر به صنایع خلاق و فناوری‌های نرم و هویت‌ساز، بسیار محتاج است و در حقیقت روح و روان این زیست‌بوم به شمار می‌رود. شکل‌گیری استارتاپ ها در بستر صنایع خلاق، ما را از فراموشی به در خواهد کرد و حالمان را خوش. صنایع‌دستی، معماری، موسیقی، تبلیغات، سینما، انتشارات، انیمیشن و بازی‌های یارانه‌ای؛ هر یک منظومه‌هایی هستند که جان تازه‌ای را در کالبد پیشرفت علم و فناوری کشورمان جاری خواهند ساخت.
اما اشاره به داستان مولانا که در بالا آمد، یک وجه دیگری هم داشت؛ ما داشته‌هایمان از گذشته‌های دور، آنقدر غنی و ارزشمند است که هر گنج زر و زیوری، در کنارش بی‌ارزش است. بهره‌مندی از این داشته‌های فرهنگی، هنری و صنایع‌دستی به پشتوانه فرهنگ و تمدن ایران اسلامی، می‌تواند محتوای محصولات فناورانه در حوزه نرم و هویت سازمان را پربار کند. 
با نگاهی اجمالی به آثار غربی‌ها در این حوزه می‌تواند تصدیق کرد که آنان برای محتوا، بیش از شکل و شمایل کار، هزینه می‌کنند و سرمایه می‌گذارند. حالا که ما این همه داشته داریم که هر یک دنیایی جذاب و ماندگار است، کفران نعمت خواهد بود اگر به آنان بی توجهی کنیم.
و در آخر اینکه:   خاتم ملک سلیمان است علم    /         جمله عالم صورت و جان است علم
(مولوی)
 
*مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان